Seatimes – (ĐNA). Chính phủ vừa đề xuất Quốc hội cho phép 6 tỉnh, thành phố gồm Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TP.HCM, Cần Thơ và Đắk Lắk (liên quan đến TP Buôn Ma Thuột) tiếp tục được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đã có trước khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. Đề xuất này nhằm đảm bảo tính liên tục, ổn định trong quản lý và phát triển kinh tế – xã hội tại các địa phương sau thay đổi địa giới hành chính.
Sáng 19/5/2025, tại phiên họp Quốc hội, Chính phủ trình bày Tờ trình về việc tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đối với một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp, điều chỉnh đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp huyện theo chủ trương của Trung ương.
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, việc sáp nhập đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh, kết thúc hoạt động của cấp huyện, dẫn tới những thay đổi sâu rộng về ranh giới địa lý, quy mô dân số, địa vị pháp lý, cơ cấu quản lý và thực trạng kinh tế – xã hội tại nhiều địa phương. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có quy định chuyển tiếp để tiếp tục áp dụng các chính sách đặc thù, tránh gây xáo trộn trong quản lý, điều hành và phát triển kinh tế – xã hội.
Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép 6 tỉnh, thành phố là Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TP.HCM, Cần Thơ và tỉnh Đắk Lắk (trong đó có thành phố Buôn Ma Thuột) được tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép trước đây. Đây đều là những địa phương chịu ảnh hưởng trực tiếp sau khi thực hiện tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp: cấp tỉnh và cấp xã.
Bên cạnh đó, đối với các xã, phường mới tại TP Buôn Ma Thuột sau sắp xếp cấp xã, Chính phủ cũng đề xuất tiếp tục cho áp dụng các cơ chế đặc thù tương ứng đã được Quốc hội thông qua.
Theo Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, cả nước sẽ tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp, đồng thời sắp xếp lại các ĐVHC cấp tỉnh, cấp huyện. Sau khi hoàn tất quá trình sáp nhập, số lượng tỉnh, thành trực thuộc Trung ương sẽ còn 34.
Việc tinh gọn bộ máy này nhằm mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý, phát huy tiềm năng kinh tế – xã hội của các địa phương sau sáp nhập, đồng thời thúc đẩy sự phát triển đồng đều và toàn diện.
Hiện cả nước có 10 địa phương đang được áp dụng cơ chế đặc thù theo các Luật, Nghị quyết riêng. Trong số này, có 6 địa phương sẽ chịu ảnh hưởng từ việc tổ chức lại chính quyền địa phương, do đó cần có quy định chuyển tiếp để đảm bảo tính kế thừa, phát triển ổn định.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định, việc duy trì cơ chế đặc thù tại các địa phương sau sáp nhập sẽ giúp đảm bảo môi trường đầu tư kinh doanh không bị gián đoạn, tiếp tục phát huy kết quả đạt được, đồng thời là cơ sở pháp lý để xử lý các vấn đề chuyển tiếp, tránh tạo ra khoảng trống pháp lý trong thực tiễn điều hành.
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính do ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban, trình bày cho thấy cơ sở pháp lý, thực tiễn và chính trị của đề xuất là hoàn toàn phù hợp. Ủy ban tán thành việc tiếp tục áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại các địa phương sau sắp xếp.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng lưu ý rằng việc mở rộng phạm vi áp dụng các chính sách đặc thù liên quan trực tiếp đến ngân sách và nhiều vấn đề về phân bổ nguồn lực. Do đó, Chính phủ cần chỉ đạo đánh giá đầy đủ tác động của chính sách, đảm bảo nguyên tắc cân đối thu – chi ngân sách theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị cần sớm tổng kết, đánh giá việc triển khai các cơ chế đặc thù thời gian qua để làm cơ sở luật hóa, áp dụng thống nhất trên toàn quốc trong tương lai.
Trong thời gian tới, Chính phủ sẽ chỉ đạo các cơ quan liên quan tổng kết, điều chỉnh và bổ sung các cơ chế, chính sách đặc thù cho phù hợp với thực tế sau khi hoàn thành việc sắp xếp chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, các nội dung đã được thực tiễn chứng minh hiệu quả sẽ được xem xét để luật hóa, tạo khung pháp lý bền vững và thống nhất trong toàn quốc.
Hoàng Hạnh
