Seatimes – (ĐNA). Ngày 4/9/2025, tại Langkawi (Malaysia), lần đầu tiên ASEAN và Liên minh châu Âu tổ chức Đối thoại Bộ trưởng về Môi trường và Biến đổi Khí hậu. Sự kiện mang dấu mốc lịch sử này khẳng định quyết tâm hợp tác quốc tế giữa hai khu vực trong ứng phó các thách thức toàn cầu, đồng thời EU gửi lời cảm ơn Malaysia, nước Chủ tịch ASEAN vì sự hỗ trợ tích cực.
Đối thoại lần này do phía ASEAN đồng chủ trì bởi Bộ trưởng Trồng trọt & Hàng hóa kiêm Quyền Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Malaysia, ông Johari Abdul Ghani, và phía EU bởi Ủy viên Hành động Khí hậu, Mục tiêu Phát thải Net Zero và Tăng trưởng Sạch, ông Wopke Hoekstra cùng Ủy viên Môi trường, Khả năng phục hồi nguồn nước và Nền kinh tế tuần hoàn cạnh tranh, bà Jessika Roswall.
Trong bối cảnh địa chính trị phức tạp hiện nay, ASEAN và EU khẳng định quyết tâm xích lại gần nhau hơn, với mục tiêu chung là tăng cường quan hệ đối tác và cam kết mạnh mẽ trong ứng phó biến đổi khí hậu, suy giảm đa dạng sinh học và ô nhiễm môi trường. Hai bên bày tỏ quan ngại sâu sắc trước sự gia tăng liên tục khí thải nhà kính toàn cầu, cùng những rủi ro và tác động ngày càng nghiêm trọng, đồng thời nhấn mạnh tính cấp bách của hành động để đối phó với “cuộc khủng hoảng ba hành tinh”.
ASEAN và EU tái khẳng định cam kết đối với Thỏa thuận Paris, đồng thời nhấn mạnh vai trò thiết yếu của quan hệ đối tác quốc tế trong việc hiện thực hóa các mục tiêu đầy tham vọng. Hai bên khẳng định quyết tâm đóng góp vào thành công của COP30, với cam kết đệ trình các Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC) phù hợp kết quả Đánh giá Toàn cầu lần thứ nhất.
Cùng lúc, ASEAN và EU kêu gọi hành động toàn cầu sâu rộng, nhanh chóng và bền vững nhằm cắt giảm khí nhà kính đến năm 2035, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, trên cơ sở nguyên tắc trách nhiệm chung nhưng có phân biệt và năng lực tương ứng. Hai bên nhất trí rằng chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn mở ra tiềm năng to lớn về kinh tế – xã hội, từ tăng trưởng, việc làm, y tế đến an ninh năng lượng.
Trong tinh thần đó, ASEAN và EU nhấn mạnh lợi ích chung từ việc hợp tác sâu rộng hơn trong tiến trình chuyển đổi, với ưu tiên phi cacbon hóa ngành năng lượng và công nghiệp, thúc đẩy triển khai nhanh năng lượng tái tạo, phát triển lưới điện và lưu trữ, xây dựng hệ thống năng lượng tích hợp, cũng như hợp tác về các giải pháp carbon thấp như hydro và công nghệ CCS cho các lĩnh vực khó giảm thiểu.
Hai bên hoan nghênh tăng cường hợp tác nhằm thúc đẩy nhu cầu thị trường, xây dựng chuỗi cung ứng bền vững và phát triển công nghệ phát thải ròng bằng không, thông qua trao đổi chính sách, hỗ trợ tài chính, nghiên cứu, phát triển và các hoạt động chuyên biệt cho ngành công nghiệp liên quan. ASEAN và EU cũng coi định giá carbon, khi gắn với các cân nhắc kinh tế – xã hội, là công cụ chính sách hiệu quả để thúc đẩy phi cacbon hóa và thực hiện NDC. Hai bên nhất trí mở rộng hợp tác trong lĩnh vực này, bao gồm trao đổi kỹ thuật và xây dựng năng lực ở cả cấp song phương và khu vực.
Biến đổi khí hậu đang tác động nghiêm trọng đến cả hai khu vực, gây hậu quả trực tiếp đến sinh kế và phúc lợi của người dân. EU hiện nóng lên với tốc độ gấp đôi mức trung bình toàn cầu, trong khi ASEAN phải đối mặt với mực nước biển dâng, ngập lụt ven biển, mưa lớn và lũ lụt cực đoan, căng thẳng nhiệt, bão và hạn hán. Trước thực tế này, ASEAN và EU nhấn mạnh sự cần thiết phải triển khai các biện pháp thích ứng khẩn cấp, từng bước và mang tính chuyển đổi để ứng phó với thách thức khí hậu ngày càng gay gắt. Hai bên đồng thời khẳng định ý chí chính trị chung trong việc hợp tác sâu rộng nhằm bảo vệ cộng đồng và phát triển bền vững.
ASEAN và EU khẳng định ý định hợp tác trong việc tăng cường khả năng phục hồi, với trọng tâm là củng cố quản trị thích ứng thông qua đánh giá rủi ro khí hậu, lập kế hoạch và giám sát. Hai bên tái khẳng định tầm quan trọng then chốt của hợp tác quốc tế nhằm đối phó với các thách thức môi trường liên kết, đồng thời nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết bảo vệ và phục hồi đa dạng sinh học, sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế tuần hoàn và sinh học. Trên tinh thần đó, ASEAN và EU cam kết thực hiện Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu Côn Minh – Montreal, hoan nghênh sự hợp tác liên tục giữa hai khu vực. Cả hai bên nhất trí rằng, chuyển đổi sang kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp giảm áp lực môi trường mà còn đảm bảo khả năng phục hồi kinh tế dài hạn, tạo cơ hội cho đổi mới và tăng trưởng bền vững. Hai bên cam kết tăng cường trao đổi kiến thức, hợp tác chính sách và xây dựng năng lực để hiện thực hóa mục tiêu này.
Kết thúc Đối thoại, ASEAN và EU một lần nữa nhấn mạnh quyết tâm chung trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu và các thách thức môi trường toàn cầu. Hai bên khẳng định hợp tác chặt chẽ, cùng hành động vì mục tiêu phát triển bền vững, bảo vệ hành tinh và nâng cao đời sống cho các thế hệ hiện tại và tương lai.
Thế Nguyễn
