Seatimes – (ĐNA). Ngày 27/9/2025, Tổng thống Nicolás Maduro thông báo, Venezuela đang gấp rút hoàn tất sắc lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp đối ngoại, viện dẫn Điều 338 Hiến pháp . Biện pháp này sẽ trao cho chính phủ thẩm quyền đặc biệt trong 90 ngày, có thể gia hạn thêm nhằm đối phó với các động thái quân sự leo thang từ Mỹ, đồng thời mở ra giai đoạn căng thẳng mới trong quan hệ song phương.
Trong phiên họp Hội đồng Nhà nước ngày 25/9 được truyền hình trực tiếp, Tổng thống Nicolás Maduro khẳng định sắc lệnh tình trạng khẩn cấp “gần như đã sẵn sàng”, nhấn mạnh mọi công cụ pháp lý và hiến định nhằm bảo vệ đất nước trước mối đe dọa bên ngoài đã được chuẩn bị. Tham dự cùng ông có Phó Tổng thống, Chủ tịch Tòa án Tối cao và Chủ tịch Quốc hội, tín hiệu cho thấy sự đồng thuận cao trong bộ máy chính trị Venezuela.
Động thái này diễn ra song song với các cuộc biểu tình quy mô lớn trong nước bày tỏ sự ủng hộ chính phủ và bảo vệ chủ quyền quốc gia. Cùng lúc, quân đội Venezuela tiến hành diễn tập ven biển, kích hoạt 335 khu vực phòng thủ tích hợp cùng hơn 5.300 mạng lưới cộng đồng, cho thấy sự huy động toàn diện về quân sự và xã hội.
Trong khi đó, Washington đã triển khai khoảng 4.500 binh sĩ, một tàu ngầm hạt nhân, tám tàu chiến cùng nhiều máy bay tiêm kích tới ngoài khơi Venezuela, với lý do “ngăn chặn tình trạng buôn bán ma túy”. Caracas lập tức bác bỏ cáo buộc, cho rằng đây chỉ là cái cớ để Mỹ mở rộng hiện diện quân sự, đồng thời viện dẫn Báo cáo Ma túy Thế giới 2025 của Liên hợp quốc, trong đó nêu rõ phần lớn tuyến vận chuyển ma túy từ Nam Mỹ đi qua Thái Bình Dương chứ không qua biển Caribe.
Trong tháng 9, Mỹ thừa nhận đã tiến hành ba cuộc tấn công bằng hỏa lực nhằm vào các tàu thuyền bị nghi ngờ vận chuyển ma túy, khiến 17 người thiệt mạng. Tuy nhiên, việc thiếu các bằng chứng thuyết phục từ phía Washington đang làm dấy lên nhiều nghi vấn về tính hợp pháp của những hành động này.
Tổng thống Nicolás Maduro đã gửi thư trực tiếp cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, kêu gọi “bảo vệ hòa bình” và khôi phục đối thoại thông qua đặc phái viên Nhà Trắng Richard Grenell. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định Washington khó lùi bước, nhất là sau khi một văn bản nội bộ tiết lộ chính quyền Trump đang tái phân bổ 1,8 tỷ USD viện trợ nước ngoài để phục vụ chiến lược “Nước Mỹ trên hết”, tập trung kiềm chế các chính phủ bị coi là “chống Mỹ” tại Mỹ Latinh, bao gồm Venezuela, Cuba và Nicaragua.
Trong khi đó, Venezuela nhận được sự hậu thuẫn từ các đồng minh khu vực. Khối ALBA-TCP ra tuyên bố phản đối việc Mỹ gia tăng hiện diện quân sự tại Caribe, coi đây là hành động vi phạm Tuyên bố Khu vực Hòa bình năm 2014 và Hiệp ước Tlatelolco cấm vũ khí hạt nhân ở Mỹ Latinh. Ngoại trưởng Yván Gil cũng kêu gọi CELAC thể hiện lập trường chung trước sự can thiệp từ bên ngoài.
Giữa bối cảnh căng thẳng leo thang, ông Maduro khẳng định: “Venezuela luôn lựa chọn con đường hòa bình, nhưng sẽ không bao giờ từ bỏ quyền bảo vệ độc lập và toàn vẹn lãnh thổ”.
Tình thế đối đầu giữa Washington và Caracas không chỉ phản ánh mâu thuẫn song phương, mà còn đặt ra thách thức lớn đối với hệ thống luật pháp quốc tế. Việc Mỹ triển khai lực lượng quân sự quy mô lớn tại Caribe, dưới danh nghĩa chống ma túy nhưng thiếu cơ sở chứng minh, bị nhiều nước trong khu vực xem là hành động đi ngược lại Tuyên bố Khu vực Hòa bình 2014 và Hiệp ước Tlatelolco cấm vũ khí hạt nhân ở Mỹ Latinh. Trong bối cảnh đó, nỗ lực pháp lý và ngoại giao của Venezuela cùng các cơ chế khu vực như ALBA-TCP hay CELAC được coi là phép thử quan trọng cho khả năng duy trì nguyên tắc tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và cấm can thiệp, những nền tảng cốt lõi của trật tự quốc tế hiện nay.
Thế Nguyễn
