Seatimes – (ĐNA). Theo Reuters (15/9/2025), các quan chức Mỹ và Trung Quốc đã khép lại ngày đàm phán đầu tiên tại Madrid vào ngày 14/9, trong bối cảnh căng thẳng thương mại song phương gia tăng. Cuộc đối thoại diễn ra khi Washington thúc ép các đồng minh áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vì Bắc Kinh mua dầu từ Nga, đồng thời một hạn chót quan trọng về thoái vốn đối với ứng dụng video ngắn TikTok cũng đang đến gần.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nói với các phóng viên khi rời dinh thự chính phủ trung ương: “Chúng tôi sẽ bắt đầu lại vào buổi sáng.”
Các cuộc đàm phán do Bessent cùng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer dẫn đầu, với phía Trung Quốc gồm Phó Thủ tướng He Lifeng và Trưởng đoàn đàm phán Li Chenggang, đã diễn ra tại trụ sở Bộ Ngoại giao Tây Ban Nha ở Palacio de Santa Cruz và kết thúc sau khoảng sáu giờ.
Đây là vòng gặp thứ tư trong bốn tháng qua, khi hai bên liên tục hội đàm tại các thành phố châu Âu nhằm cứu vãn quan hệ thương mại Mỹ – Trung đang rạn nứt bởi các biện pháp thuế quan từ chính quyền Tổng thống Donald Trump.
Trong lần gặp gần nhất tại Stockholm tháng 7, các đoàn đã đồng ý gia hạn 90 ngày thỏa thuận đình chiến thương mại, giúp hạ nhiệt mức thuế trả đũa ba chữ số và khôi phục dòng chảy khoáng sản đất hiếm từ Trung Quốc sang Mỹ.
Hiện tại, ông Trump đã phê chuẩn kéo dài mức thuế quan hiện có, với tổng cộng khoảng 55% hàng hóa Trung Quốc, đến ngày 10/11.
Có khả năng gia hạn thời hạn của Tiktok
Các chuyên gia thương mại nhận định khả năng đạt được bước đột phá lớn trong vòng đàm phán do Tây Ban Nha chủ trì là rất thấp. Kịch bản nhiều khả năng nhất là Mỹ tiếp tục gia hạn thời hạn cho ByteDance, chủ sở hữu TikTok thoái vốn khỏi hoạt động tại Mỹ trước ngày 17/9, thay vì đóng cửa ứng dụng này. Một nguồn tin cho biết đây sẽ là lần gia hạn thứ tư kể từ khi Tổng thống Donald Trump nhậm chức.
TikTok chưa từng được đưa vào chương trình nghị sự trong các vòng đàm phán trước tại Geneva, London hay Stockholm. Tuy nhiên, việc Bộ Tài chính Mỹ lần này công khai đề cập đến vấn đề TikTok được cho là nhằm tạo cơ sở chính trị để chính quyền Trump kéo dài thời hạn thêm một lần nữa.
“Không thể kỳ vọng bất kỳ bước tiến thực chất nào trừ phi diễn ra một cuộc gặp riêng giữa ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Các cuộc đàm phán hiện tại chủ yếu nhằm thăm dò và chuẩn bị cho khả năng đó,” William Reinsch, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định.
Ông Trump đã nhiều lần bày tỏ mong muốn gặp trực tiếp ông Tập, song theo Reinsch, Bắc Kinh sẽ chỉ chấp nhận khi nắm rõ kết quả và đổi lại là sự nới lỏng kiểm soát xuất khẩu chip cùng hàng hóa công nghệ cao từ Mỹ.
Wendy Cutler, cựu nhà đàm phán thương mại của USTR, cho rằng những quyết định quan trọng – từ tương lai TikTok, nhập khẩu đậu nành Mỹ, cho đến thuế quan liên quan fentanyl, nhiều khả năng sẽ được giữ lại để hai nhà lãnh đạo thảo luận bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Seoul vào cuối tháng 10.
“Thành thật mà nói, Trung Quốc sẽ không ký bất kỳ thỏa thuận nào nếu không nhận được nhượng bộ đáng kể về kiểm soát xuất khẩu và thuế quan vốn là ưu tiên hàng đầu của họ,” Cutler nhấn mạnh. “Trong khi đó, Mỹ cũng chưa ở vị thế có thể đưa ra những nhượng bộ lớn, trừ phi có đột phá thực sự trong yêu cầu đối với Trung Quốc.”
Áp lực dầu mỏ của Nga
Bộ Tài chính Mỹ cho biết vòng đàm phán tại Madrid cũng sẽ đề cập đến hợp tác chống rửa tiền, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu lâu nay rằng Trung Quốc cần kiểm soát chặt các lô hàng công nghệ bất hợp pháp có khả năng hỗ trợ Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.
Trước đó, hôm thứ Sáu, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent kêu gọi các đồng minh G7 áp đặt “mức thuế quan có ý nghĩa” đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Ấn Độ nhằm buộc hai quốc gia này ngừng mua dầu Nga. Washington kỳ vọng động thái này sẽ hạn chế nguồn thu từ dầu mỏ của Moscow và thúc ép nước này tham gia đàm phán hòa bình.
Trong tuyên bố chung, các bộ trưởng tài chính G7 cho biết họ đã thảo luận về các biện pháp trừng phạt mới, đồng thời thống nhất tăng tốc thảo luận về việc sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để hỗ trợ quốc phòng Ukraine. Riêng phía Mỹ, Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer khẳng định các đồng minh nên cùng Washington áp thuế với hàng hóa từ những quốc gia vẫn mua dầu Nga.
Hiện Mỹ đã áp thêm 25% thuế đối với hàng hóa Ấn Độ, song chưa áp dụng các biện pháp tương tự với Trung Quốc. Trong khi đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết chương trình nghị sự tại Madrid sẽ tập trung vào các vấn đề kinh tế – thương mại như thuế quan Mỹ, “lạm dụng” kiểm soát xuất khẩu, cũng như tương lai TikTok.
Các cuộc đàm phán sẽ tiếp tục vào sáng thứ Hai, từ 8h đến 10h giờ địa phương (06:00–08:00 GMT), trước khi hai bên dự kiến tổ chức họp báo vào buổi chiều.
Vòng đàm phán tại Madrid cho thấy Mỹ và Trung Quốc vẫn duy trì kênh đối thoại, nhưng khoảng cách lợi ích song phương quá lớn khiến khả năng đạt được bước đột phá thực chất gần như bằng không. Trong khi Washington dùng TikTok, thuế quan và áp lực năng lượng Nga như những quân bài chiến lược, Bắc Kinh lại kiên định với ưu tiên giảm kiểm soát xuất khẩu và bảo vệ thị trường công nghệ.
Nhiều nhà quan sát dự báo những quyết định quan trọng, từ tương lai TikTok đến điều chỉnh chính sách thuế quan sẽ được trì hoãn cho tới cuộc gặp có thể diễn ra giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề APEC ở Seoul cuối năm nay. Cho đến lúc đó, Madrid nhiều khả năng chỉ là một chặng tạm dừng, phản ánh thế giằng co dai dẳng trong quan hệ thương mại và địa chính trị Mỹ – Trung.
Thế Nguyễn
