Seatimes – (ĐNA). Ngày 16/05/2025, báo điện tử NachDenkSeiten đã đăng tải bài viết của nữ nhà báo Đức Karin Leukefeld với tiêu đề “Ai sở hữu Syria bây giờ?”. Karin Leukefeld sinh 1954 tại Stuttgart là nữ nhà báo Đức nổi tiếng. Bà là một chuyên gia hàng đầu về tình hình Trung Đông, đặc biệt là về Syria. Trước đây bà đã tốt nghiệp đại học chuyên ngành dân tộc học, khoa học Hồi giáo và chính trị học. Bà được biết đến rộng rãi và đánh giá cao bởi các lực lượng cánh tả và Liên bang Nga, đã mang đến cái nhìn sâu sắc và khách quan về tình hình phức tạp tại Syria hiện nay.
Cờ lại được vẫy cao trên đất Syria. Tiếng súng vang lên như những hồi chuông vui mừng khắp các thành phố, nơi người dân nhảy múa, cười đùa rạng rỡ trước ống kính truyền thông quốc tế, tay vẫy cờ và vỗ tay không ngớt. Sau hơn một thập kỷ chờ đợi, người dân Syria cuối cùng đã chứng kiến thời khắc lệnh trừng phạt quốc tế đối với đất nước họ được dỡ bỏ. Những cảm xúc bùng lên mãnh liệt này được ghi lại qua lăng kính của nữ nhà báo Đức Karin Leukefeld.
Chính sách đối ngoại theo kiểu Trump
Trong chuyến thăm Saudi Arabia ngày 13/5, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã cam kết bãi bỏ “Đạo luật Caesar” – đạo luật cùng với các lệnh trừng phạt kinh tế đơn phương của Liên minh châu Âu đã siết chặt nền kinh tế Syria trong nhiều năm qua. Tại thủ đô Riyadh, Trump cho biết Thái tử Saudi Arabia Mohamed Bin Salman và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã đề nghị ông hành động như vậy. Ông nhấn mạnh Syria xứng đáng được trao cơ hội mới và các biện pháp trừng phạt của Mỹ, vốn có hiệu lực kéo dài đến 49 năm sau khi “Đạo luật Caesar” được ban hành, sẽ sớm được dỡ bỏ.
Ngay trước khi rời Riyadh để đến tiểu vương quốc vùng Vịnh Qatar, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã có cuộc gặp bất ngờ với Ahmed al-Sharaa — người được xem là “tổng thống” lâm thời lên nắm quyền sau khi Bashar al-Assad bị lật đổ vào đầu tháng 12 năm 2024. Cuộc gặp diễn ra dưới sự chứng kiến của Thái tử Saudi Arabia Mohamed Bin Salman và một phiên dịch viên. Ngày hôm sau, tại một buổi gặp gỡ các doanh nhân ở Qatar, Trump bày tỏ ấn tượng sâu sắc với Ahmed al-Sharaa, theo báo cáo của kênh tin tức CNN.
“Tôi đã gặp nhà lãnh đạo mới của Syria. Ông ấy có một quá khứ hào hùng. Tôi nghĩ ông ấy sẽ tuyệt vời, và chúng ta hãy cùng chờ xem. Ông ấy là một người đàn ông mạnh mẽ và tôi nghĩ ông ấy tốt, chúng ta hãy cùng chờ xem điều gì sẽ xảy ra. Chúng ta sẽ cho ông ấy một cơ hội bằng cách dỡ bỏ lệnh trừng phạt.”
Bên lề cuộc họp các bộ trưởng ngoại giao NATO tại Antalya hôm thứ Năm, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã có cuộc gặp với “bộ trưởng ngoại giao” lâm thời của Syria, Asaad al Shaibani. Cả hai đã cùng Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan tạo dáng trước ống kính truyền thông quốc tế. Theo các nguồn tin, Rubio và al Shaibani đã thảo luận chi tiết về kế hoạch dỡ bỏ lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với Syria. Hai bên nhất trí rằng Damascus và Washington nên tăng cường hợp tác và xây dựng quan hệ đối tác chiến lược trong tương lai.
Tuy nhiên, có vẻ như tất cả những người liên quan đều quên rằng cả Ahmed al-Sharaa và Asaad al Shaibani đều từng là chiến binh thánh chiến trong hàng ngũ Mặt trận Nusra — chi nhánh của al-Qaeda tại Syria. Họ cùng các tổ chức liên quan, trong đó có Hay’at Tahrir al-Sham (Liên minh Giải phóng Levant), đều nằm trong danh sách khủng bố quốc tế và chịu các lệnh trừng phạt. Tình trạng này cũng áp dụng với các thành viên khác của “chính phủ” lâm thời Syria, vốn chưa từng được bầu qua một tiến trình dân chủ nào. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp và sự công nhận quốc tế của chính quyền tạm quyền hiện tại.
Kỳ vọng lớn
Đồng bảng Syria (SYP) đã có bước nhảy vọt đáng chú ý, tăng 27% giá trị so với đô la Mỹ, từ mức 12.500 lên còn khoảng 8.000 SYP/USD. Tình hình này kéo theo cảnh tượng những hàng dài người dân xếp hàng chờ rút tiền trước trụ sở Ngân hàng Trung ương Syria, thể hiện niềm hy vọng vào sự ổn định tài chính sau nhiều năm khủng hoảng.
Dù người dân Syria đang kỳ vọng rất lớn vào việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, phần lớn trong số họ có lẽ chưa nhận thức đầy đủ về thực tế rằng quá trình này sẽ kéo dài và phức tạp. “Luật trừng phạt Caesar” – luật của Hoa Kỳ – phải được chính thức bãi bỏ trước tiên. Trước khi điều đó xảy ra, các đơn xin cấp phép liên quan sẽ phải trải qua nhiều vòng tranh luận và quyết định hành chính kỹ lưỡng. Cuối cùng, quyết định dỡ bỏ mới được thông báo tới các ngân hàng và tổ chức tài chính quốc tế, nhằm tháo gỡ các điều khoản cấm vận kinh doanh và đầu tư với Syria.
“Mọi người nghĩ rằng nếu Donald Trump nói lệnh trừng phạt sẽ được dỡ bỏ, thì ngay ngày hôm sau chúng ta sẽ sống trong một vùng đất trù phú. Họ tưởng rằng sẽ có tiền treo trên cây, ai cũng dễ dàng tìm được việc làm và kiếm được tiền,” JB thở dài chia sẻ trong cuộc trò chuyện qua điện thoại với tác giả. Cháu trai 21 tuổi của ông từng hỏi ý nghĩa thực sự của việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ. “Tôi bảo với cháu rằng trước đây, mọi thứ đều bị lấy đi mà không có sự đồng ý của chúng ta. Còn trong tương lai, mọi thứ sẽ vẫn bị lấy đi nhưng là khi có sự cho phép của chúng ta.” JB chỉ mong rằng ít nhất những người dân thường như ông sẽ còn được hưởng lại một phần nhỏ: “Nếu trước đây Assad để lại cho chúng tôi 10%, thì tôi hy vọng những người cai trị mới sẽ để lại ít nhất 15%.”
Các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập
Liệu “tổng thống” lâm thời Ahmed al-Sharaa có tận dụng được cơ hội dỡ bỏ lệnh trừng phạt hay không vẫn còn là điều chưa rõ ràng. Trong bài phát biểu trước “nhân dân Syria vĩ đại”, ông đã ca ngợi quyết định của chính quyền Hoa Kỳ là một “quyết định lịch sử” sẽ giúp giảm bớt nỗi đau của người dân, thúc đẩy sự phát triển đất nước và mang lại an ninh cho toàn khu vực, theo hãng thông tấn nhà nước Syria SANA.
Mặc dù Ahmed al-Sharaa, với sự hỗ trợ từ các quốc gia vùng Vịnh Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ, đã đạt được mục tiêu dỡ bỏ lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ, vị thế chính trị trong nước của ông và tổ chức vẫn còn yếu kém. Ông chưa thể giải quyết được những mâu thuẫn sâu sắc với cộng đồng Alawite và Druze. Các lực lượng thánh chiến cực đoan và Salafi trong Liên minh Giải phóng Syria (Hay’at Tahrir al-Sham – HTS) đã dính líu đến các vụ thảm sát người Alawite tại vùng ven biển và các vụ giết người cộng đồng Druze ở Sweida, Jaramana và Sehnaya. Một đoạn video lan truyền cho thấy các chiến binh thuộc Lực lượng An ninh Chung (HTS) mặc quân phục mang phù hiệu IS diễu hành qua Sehnaya, đồng thời hô vang khẩu hiệu “Người Sunni, người Sunni, hãy hạ bệ người Alawite”.
Sự phục hồi kinh tế có thể mang đến cho các chiến binh những suy nghĩ và hướng đi mới, nhưng tiến bộ thực sự vẫn còn xa vời. Tình trạng thiếu hụt kéo dài liên tục làm suy yếu cơ hội hòa giải quốc gia, trong khi các cơ chế chính quyền vẫn chưa hoạt động hiệu quả. Thiếu vắng một chính quyền thực sự vận hành tích cực càng khiến tình hình thêm phức tạp. Hơn nữa, “chế độ” mới liên tục từ chối hợp tác với các bộ phận khác nhau trong xã hội, điều này đang góp phần làm gia tăng căng thẳng và chia rẽ xã hội, khiến con đường xây dựng hòa bình và ổn định trở nên gập ghềnh hơn bao giờ hết.
Hồ Ngọc Thắng/nguồn: https://www.nachdenkseiten.de/?p=133023
