Seatimes – (ĐNA). Ngày 31/7/2025, hãng tin Bloomberg đưa tin, các chính quyền quân sự tại Tây Phi đang lên kế hoạch áp thuế nhằm gây quỹ cho một ngân hàng đầu tư mới. Theo đó, các chính phủ do quân đội kiểm soát ở Mali, Niger và Burkina Faso dự kiến sẽ chuyển một phần nguồn thu ngân sách vào ngân hàng này, với mục tiêu giảm bớt sự phụ thuộc vào viện trợ từ nước ngoài.
Tây Phi tái thiết kinh tế khu vực bằng nguồn lực nội khối, nhằm thoát ly ảnh hưởng phương Tây
Trong một động thái thể hiện rõ ràng chiến lược tự chủ và thoát ly khỏi sự lệ thuộc vào phương Tây, ba quốc gia Tây Phi gồm Mali, Niger và Burkina Faso, hiện được điều hành bởi chính quyền quân sự đã thống nhất kế hoạch tài trợ cho một ngân hàng đầu tư mới thông qua việc trích khoảng 5% doanh thu thuế của mỗi nước. Ngân hàng này được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ tài chính trung tâm, hỗ trợ các sáng kiến phát triển nội khối trong bối cảnh liên minh ba nước này rút khỏi Cộng đồng Kinh tế các Quốc gia Tây Phi (ECOWAS) và thành lập Liên minh các Quốc gia Sahel.
Serge Balima, cố vấn của Tổng thống Burkina Faso Ibrahim Traoré, cho biết tại Diễn đàn Quản trị Sahel ở thủ đô Banjul (Gambia) rằng nguồn vốn ban đầu sẽ đến từ các loại thuế hiện hành tại từng quốc gia. “Chúng tôi sẽ tập hợp nguồn lực từ một loạt các loại thuế được áp dụng ở mỗi quốc gia, và cùng nhau, số tiền này sẽ tạo thành vốn cần thiết để thành lập ngân hàng, sau đó sẽ được sử dụng để tài trợ cho các dự án phát triển,” ông Balima chia sẻ.
Động thái này là một phần trong loạt chính sách mà khối Sahel đang theo đuổi nhằm định hình lại cấu trúc kinh tế khu vực, với trọng tâm là khai thác tài nguyên bản địa và đầu tư vào các lĩnh vực chiến lược như khai khoáng, năng lượng và hạ tầng. Trong những tháng gần đây, Mali, Niger và Burkina Faso đã đồng loạt điều chỉnh chính sách về tài nguyên thiên nhiên, nhằm gia tăng quyền kiểm soát quốc gia đối với các hoạt động khai thác mỏ. Nhiều mỏ tài nguyên đã bị quốc hữu hóa do vi phạm quy định hoặc vận hành không hiệu quả dưới tay các nhà đầu tư nước ngoài.
Bản thân Mali cũng đã ban hành thuế trên các cuộc gọi thoại di động và rút tiền qua dịch vụ di động như một nguồn tài trợ thay thế cho ngân sách quốc phòng, sau khi các khoản viện trợ và hỗ trợ quân sự từ phương Tây bị cắt giảm. Đây được xem là một bước đi thực dụng để duy trì nỗ lực chống lại các nhóm phiến quân Hồi giáo đang gia tăng ảnh hưởng tại khu vực.
Sự rạn nứt trong quan hệ giữa nhóm Sahel và phương Tây, đặc biệt với Pháp và Mỹ, phản ánh sự thay đổi sâu sắc trong nhận thức chính trị của khu vực. Các nhà lãnh đạo quân sự cho rằng phương Tây không còn là đối tác đáng tin cậy trong cuộc chiến chống khủng bố và phát triển. Thay vào đó, họ đã chuyển hướng sang các đối tác chiến lược mới như Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, những quốc gia sẵn sàng cung cấp hỗ trợ mà không kèm theo các điều kiện ràng buộc về chính trị.
“Chúng tôi đang dựa vào nguồn tài nguyên của chính mình bởi vì, như các bạn đã biết, điều kiện của một số đối tác không phải lúc nào cũng thuận lợi,” ông Balima nhấn mạnh. “Chúng tôi không muốn rơi vào tình huống phải phụ thuộc vào các nhà đầu tư nước ngoài, những người chỉ bảo chúng tôi nên đầu tư vào đâu và đầu tư vào cái gì.”
Dù vẫn đối mặt với những thách thức nghiêm trọng như nội chiến kéo dài, khủng hoảng nhân đạo trầm trọng và bất ổn địa chính trị, sáng kiến thành lập ngân hàng đầu tư khu vực cho thấy một bước chuyển mang tính chiến lược của khối Sahel. Đây không chỉ là nỗ lực tìm kiếm giải pháp tài chính thay thế, mà còn là biểu hiện rõ ràng của một tư duy phát triển mới, nơi các quốc gia tự định đoạt con đường kinh tế của mình dựa trên tài nguyên, nhu cầu và ưu tiên nội tại, thay vì bị chi phối bởi các thể chế và điều kiện từ bên ngoài. Trong bối cảnh trật tự quốc tế đang tái định hình, lựa chọn “tự chủ tài chính” có thể trở thành nền tảng để khối Sahel định hình lại vị thế của mình, không còn là “vệ tinh” kinh tế của các cường quốc, mà là một chủ thể độc lập với quyền kiểm soát thực chất đối với tương lai của chính họ.
Thế Nguyễn
