Seatimes – (ĐNA). Ngày 27/6/2025, Bún Bò Huế chính thức được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia theo Quyết định số 2203/QĐ-BVHTTDL. Đây không chỉ là sự ghi nhận xứng đáng cho món ăn mang hồn cốt đất Cố đô, mà còn mở ra cơ hội lớn để thành phố Huế khẳng định vị thế trên bản đồ ẩm thực thế giới, đặc biệt trong bối cảnh địa phương đang gấp rút hoàn thiện hồ sơ tham gia Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO ở lĩnh vực ẩm thực.
Một biểu tượng ẩm thực mang bản sắc văn hóa Huế
Trong kho tàng ẩm thực Việt Nam, Bún Bò Huế từ lâu đã được biết đến là món ăn đặc trưng mang đậm dấu ấn của vùng đất cố đô. Không đơn thuần là một món bún, Bún Bò Huế là sự kết tinh của kỹ thuật chế biến tinh tế, sự hòa quyện giữa các nguyên liệu đặc trưng cùng tinh thần thanh lịch, cầu kỳ trong văn hóa Huế. Món ăn hội tụ đủ vị cay – mặn – ngọt – thanh – béo, thể hiện sự cân bằng trong triết lý ẩm thực phương Đông và gu thẩm mỹ khắt khe của người Huế xưa.
Việc Bún Bò Huế được ghi tên vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là một bước tiến quan trọng, vừa bảo tồn giá trị ẩm thực truyền thống, vừa tạo nền tảng để phát triển thành sản phẩm văn hóa – du lịch có giá trị cao. Đây là minh chứng sống động cho sự đa dạng, chiều sâu và sức sống bền bỉ của ẩm thực Huế nói riêng, Việt Nam nói chung.
Cơ hội để Huế bứt phá trên hành trình sáng tạo
Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO được thành lập năm 2004 nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế giữa các thành phố có định hướng phát triển dựa trên sự sáng tạo trong bảy lĩnh vực: thủ công mỹ nghệ, nghệ thuật dân gian; thiết kế; điện ảnh; âm nhạc; nghệ thuật truyền thông; văn học và ẩm thực. Đến nay, đã có gần 300 thành phố trên thế giới trở thành thành viên của mạng lưới này.
Với những gì đã và đang làm được trong bảo tồn, phát huy di sản ẩm thực, Huế hoàn toàn có cơ sở để đặt mục tiêu trở thành thành phố sáng tạo trong lĩnh vực ẩm thực. Danh hiệu “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” đối với Bún Bò Huế là một cơ sở xác thực, khẳng định tính độc đáo và vai trò tiêu biểu của món ăn trong đời sống văn hóa Huế.
Tuy nhiên, để hồ sơ được UNESCO xem xét công nhận, địa phương cần chứng minh năng lực sáng tạo, khả năng kết nối di sản với các lĩnh vực khác và mức độ lan tỏa quốc tế của di sản. Chính vì vậy, việc phát huy hiệu quả thương hiệu “Bún Bò Huế – Di sản văn hóa Việt Nam” sẽ trở thành một đòn bẩy quan trọng.
Những giải pháp cần triển khai đồng bộ
Trước hết, cần xây dựng bộ nhận diện thương hiệu “Bún Bò Huế – Di sản văn hóa Việt Nam” một cách bài bản và chuyên nghiệp. Bộ nhận diện này không chỉ bao gồm logo, khẩu hiệu, biểu tượng hình ảnh mà còn phải đi kèm hệ thống tiêu chuẩn hóa về nguyên liệu, kỹ thuật chế biến, không gian thưởng thức và yếu tố văn hóa đi kèm. Đây là cơ sở để phân biệt Bún Bò Huế chính hiệu với các phiên bản biến tấu kém chất lượng, đồng thời giúp công chúng dễ dàng nhận diện thương hiệu trên cả thị trường trong và ngoài nước.
Việc đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với thương hiệu Bún Bò Huế là hết sức cần thiết trong bối cảnh nhiều nơi đang khai thác món ăn này theo hướng thương mại hóa không kiểm soát. Cơ quan quản lý và hiệp hội nghề nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để bảo vệ di sản khỏi tình trạng bị “pha loãng” giá trị hoặc sử dụng sai lệch hình ảnh.
Song song với đó, Huế cần thúc đẩy hoạt động truyền thông sáng tạo, chuyển từ cách tiếp cận thuần túy giới thiệu món ăn sang xây dựng “câu chuyện văn hóa” hấp dẫn xung quanh Bún Bò Huế. Các chiến dịch quảng bá nên khai thác chiều sâu lịch sử, không gian văn hóa cung đình, nét tinh tế trong cách thưởng thức, để món ăn không chỉ là trải nghiệm vị giác mà còn là hành trình khám phá văn hóa Cố đô.
Đặc biệt, Bún Bò Huế cần được kết nối với các sản phẩm văn hóa – du lịch khác để tạo thành chuỗi giá trị. Ví dụ như tổ chức lễ hội Bún Bò Huế định kỳ, đưa món ăn này vào các tour trải nghiệm ẩm thực, tổ chức chương trình giao lưu ẩm thực với các thành phố kết nghĩa hoặc trong Mạng lưới sáng tạo. Những hoạt động này không chỉ lan tỏa thương hiệu mà còn chứng minh năng lực sáng tạo trong bảo tồn và phát triển di sản, yếu tố then chốt khi UNESCO đánh giá một thành phố sáng tạo.
Bên cạnh đó, công tác đào tạo, nâng cao năng lực cho các hộ kinh doanh bún bò là nhiệm vụ không thể thiếu. Cần tổ chức các lớp tập huấn về kỹ năng nấu ăn chuẩn vị Huế, quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, cách bài trí không gian quán phù hợp với đặc trưng văn hóa địa phương, thái độ phục vụ văn minh lịch sự. Khi các hộ kinh doanh đồng hành cùng chính quyền trong gìn giữ tinh thần di sản, Bún Bò Huế mới thực sự lan tỏa giá trị bền vững.
Từ món ăn truyền thống đến biểu tượng sáng tạo
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc phát triển một món ăn truyền thống trở thành thương hiệu văn hóa mạnh là hướng đi mà nhiều thành phố trên thế giới đã thành công, từ Pizza của Napoli (Ý), Ramen của Sapporo (Nhật Bản), đến Kimchi của Jeonju (Hàn Quốc). Với Huế, Bún Bò không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa có sức hút quốc tế nếu biết đầu tư đúng mức và sáng tạo trong cách phát triển.
Thực tế cho thấy, du khách đến Huế hiện nay đều xem việc thưởng thức Bún Bò Huế là một trải nghiệm không thể thiếu. Nhiều người sau khi rời thành phố vẫn mang theo trong lòng hương vị khó quên và câu chuyện thú vị về món ăn, về con người Huế. Đó chính là sức mạnh mềm mà một thành phố sáng tạo cần có.
Chặng đường để trở thành thành viên chính thức của Mạng lưới Thành phố sáng tạo UNESCO không dễ, nhưng Huế đang có lợi thế lớn: một nền ẩm thực phong phú, nhiều món ăn được quốc tế công nhận, trong đó Bún Bò Huế là đại diện tiêu biểu. Nếu địa phương biết tận dụng thời cơ, đầu tư bài bản, huy động sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, giới chuyên môn đến người dân và doanh nghiệp thì danh hiệu UNESCO không còn là mục tiêu xa vời.
Từ món ăn bình dị, Bún Bò Huế đang chuyển mình thành biểu tượng sáng tạo văn hóa đặc sắc của Cố đô. Việc được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia không chỉ là niềm tự hào, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn và phát huy di sản một cách sáng tạo, phù hợp với đời sống đương đại và hội nhập quốc tế. Trong hành trình đưa Huế trở thành Thành phố sáng tạo UNESCO trong lĩnh vực ẩm thực, Bún Bò Huế chính là đòn bẩy mang tính chiến lược, nơi khởi nguồn của những giá trị bền vững và sáng tạo không giới hạn.
Hương Bình – Minh Anh
