Vụ cháy nhà Lang trong bảo tàng Không gian văn hóa Mường tháng 10-2013 tính đến nay vừa được hơn hai năm. Dư luận coi đây như một ví dụ tâm điểm cho sự vô ý thức của con người gây nên hậu quả nghiêm trọng: Hủy hoại di sản văn hóa!
Không ít báo chí, văn nghệ sĩ và người quan tâm trong hơn một năm qua còn nhắc đến hai chữ “nhà Lang” hay “cháy nhà Lang” như một sự ngao ngán (!?). Bởi công tác điều tra về vụ cháy đã tạm đình chỉ và có xu hướng dần đi vào… xa vắng. Bởi mối quan tâm hỗ trợ bảo tàng tư nhân đầu tiên của tỉnh Hòa Bình, cũng là bảo tàng tư nhân đầu viên của cả nước lưu giữ văn hóa Mường, cũng chỉ được thể hiện qua phát ngôn, ý kiến của một số cơ quan quản lý địa phương. Bởi hình như, theo thời gian, có những suy nghĩ muốn quên vụ cháy, quên nhà Lang đi…
Nhưng, ngược lại, đã và đang có rất nhiều người nhớ đến ngôi nhà Lang trước khi bị cháy, nhớ đến vụ cháy. Vì những gì đã được nỗ lực gây dựng ở bảo tàng Không gian văn hóa Mường từ trước đến nay. Vì những giấc mơ cho cuộc hồi sinh nhà Lang vẫn không ngừng được họa sĩ – giám đốc bảo tàng Vũ Đức Hiếu – “Hiếu Mường” cùng nhiều người khác chung tay nhen nhóm. Nhiều người đang mong đợi và góp sức cho nhà Lang được phục dựng, hiện diện trở lại. Trong đó có các nghệ sĩ. Nửa năm lại đây, công chúng, báo giới tiếp tục chứng kiến những hoạt động nghệ thuật gây quỹ phục dựng nhà Lang: Một cuộc triển lãm, sắp đặt và trình diễn thời trang. Một triển lãm ảnh của họa sĩ và các tay máy chuyên nghiệp. Đặc biệt là cuộc đóng góp tác phẩm hội họa để bán đấu giá phục dựng nhà Lang với 54 tranh, tượng của 50 nghệ sĩ cả ba miền, trải trên bốn thế hệ, trong đó có nhiều nghệ sĩ tên tuổi.
“Cửa thiền” – Tác phẩm của họa sĩ Thành Chương tặng bán đấu giá phục dựng nhà Lang
Đây là sự việc hiếm thấy từ trước tới nay. Đã có nhiều trường hợp nghệ sĩ đóng góp tác phẩm, bán tác phẩm, tặng tiền, tặng vật chất ủng hộ các chương trình từ thiện, hoạt động xã hội. Nhưng đem tác phẩm nghệ thuật ra nhằm phục hồi di sản văn hóa, quả thực, khó tìm ra và khó thấy sự ủng hộ nào đông đảo như thế. Thậm chí, như nhà điêu khắc Bùi Hải Sơn tại TP.HCM, người đóng góp tác phẩm và vận động một số đồng nghiệp trong Nam tham gia, thì vẫn còn nữa những nghệ sĩ muốn “nhập cuộc”. Hoặc có những nghệ sĩ cảm thấy việc tặng tác phẩm của mình cho bảo tàng và họa sĩ Hiếu Mường để phục dựng nhà Lang là rất đỗi bình thường, như chia sẻ của họa sĩ Đào Hải Phong – một trong những người tặng tranh, và cũng chỉ mới gặp họa sĩ Hiếu Mường chưa lâu, thì đó chỉ đơn giản là vì sự trở lại của giá trị văn hóa.
Tất nhiên, tác phẩm là một phần quan trọng không thể thiếu để gây dựng nên hoạt động bán đấu giá. Nhưng phần quan trọng không kém và rất thiết thực, đó là người mua. Cả họa sĩ Hiếu Mường, bảo tàng Không gian văn hóa Mường và các nghệ sĩ tặng tranh, tượng đều mong muốn các tác phẩm trong chương trình hoạt động đặc biệt này được công chúng đón nhận. Sự đón nhận ấy, đồng thời, sẽ mang cả hai ý nghĩa: Trước hết, vì tình yêu nghệ thuật. Sau đó, là tấm lòng với di sản.
Thời gian qua, các nghệ sĩ và tranh, tượng của họ đã lần lượt được giới thiệu trên website của bảo tàng Không gian văn hóa Mường và website của chương trình bán đấu giá tác phẩm phục dựng nhà Lang. Dự kiến trong những ngày gần cuối tháng 11 này, toàn bộ tác phẩm sẽ được triển lãm và tổ chức bán đấu giá tại Hà Nội. Một nhà Lang mới thay thế cho nhà Lang cũ còn đang ở phía trước, nhưng thời gian qua, ngôi nhà Lang ấy đã dần được dựng lên trong mong đợi, bằng tấm lòng nghệ sĩ, bằng tác phẩm. Chờ thêm những trái tim dành cho nghệ thuật, dành cho di sản!
Hoàng Thi
Theo TCĐNA
