17h hôm nay, công bố thủ phạm làm cá chết ở miền Trung

Trước khi có kết quả công bố nguyên nhân và thủ phạm gây ra tình trạng cá chết ven biển miền Trung gần 3 tháng qua, hãy cùng Dân Việt điểm lại toàn cảnh vụ việc này.

 

Từ đầu tháng 4/2016, cá nuôi lồng bè của người dân gần khu kinh tế Vũng Áng (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh) bắt đầu chết hàng loạt không rõ nguyên nhân. Hiện tượng bất thường này sau đó lan ra cá, tôm nuôi bằng nguồn nước biển, cá tự nhiên suốt dọc trên 200 km bờ biển từ Kỳ Anh (Hà Tĩnh) tới Lăng Cô (Thừa Thiên – Huế).

 

Tại nhiều xã ven biển, chỉ trong một ngày, người dân vớt được cả tấn cá chết trôi dạt bờ, giắt lên các mỏm đá bốc mùi hôi thối. Từ con nhỏ vài lạng tới 35-50 kg. Thống kê đến ngày 25/4, tỉnh Hà Tĩnh có 10 tấn, Quảng Bình 25 tấn, Quảng trị 30 tấn cá biển tự nhiên chết dạt bờ.

 

Tại Huế, từ ngày 14 – 15/4 ngư dân phát hiện tình trạng cá “lờ đờ” nổi ở ngoài biển và đã vớt được số lượng lớn. Ở cửa sông Lạch Giang, cá nuôi trong lồng, hay cá tự nhiên cũng chết nổi trắng sông. Các loại như cá vẩu, cá mú, cá hồng, tôm, ghẹ, mực đều chết cả. Nhiều loại như cá chình, cá đuối, cá vẩu thường sống ở vùng nước sâu nay người dân cũng bắt được ở khu vực ven bờ, thậm chí là chết dạt nhiều vào bờ.

 

Ngày 4/4, một ngư dân ở TX.Kỳ Anh (Hà Tĩnh) cho biết ngày 4/4, trong khi lặn xuống biển “săn” cá đã phát hiện một đường ống xả thải khổng lồ “cắm” xuống biển. Đường ống này được chôn dưới đáy biển, phủ phía trên là một lớp đất cùng nhiều đá hộc, bao tải cát. Một đầu của đường ống nối từ khu vực dự án Formosa (khu kinh tế Vũng Áng, TX.Kỳ Anh), đầu còn lại nối liền với 3 đoạn đường ống nhỏ (mỗi đoạn dài khoảng 2 m, đường kính khoảng 40 cm).

 

Ngày 22/4, ông Hồ Anh Tuấn, Trưởng ban Quản lý khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh cho biết hệ thống đường ống xả thải dài 1,5 km, đường kính 1,5 m được Bộ TNMT cho phép lắp đặt để xả nước thải đã qua xử lý của Formosa, nằm trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được cơ quan chức năng phê duyệt.

 

Trong khi đó, ông Khâu Nhân Kiệt, Giám đốc bộ phận an toàn vệ sinh môi trường của Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (chủ đầu tư dự án Formosa), mỗi ngày đêm, dự án Formosa xả thải 12.000 m3 nước thải, tuy nhiên nguồn nước này trước khi xả thải ra môi trường đã được xử lý qua quy trình tự động khép kín, đạt tiêu chuẩn của Bộ TN-MT.

 

Nhưng ngay sau đó, trả lời báo chí, ông Hoàng Dương Tùng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ TNMT lại khẳng định: “Đến nay, Formosa chưa được cấp phép xả thải xuống biển. Hiện các cơ quan chức năng của Bộ vẫn đang tiến hành các bước thủ tục kiểm tra, thẩm định cần thiết. Nếu hệ thống xử lý nước thải, xả thải đạt tiêu chuẩn mới được cấp phép hoạt động”.

 

Bắt đầu từ ngày 20/4, các Bộ TNMT, NNPTNT, Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức các đoàn vào khảo sát thực địa, lấy mẫu cá, mẫu nước và mẫu đất để truy tìm nguyên nhân.

Ngày 25.4, các nguyên nhân cá chết do bệnh dịch, do động đất, tràn dầu đều bị loại trừ. Lãnh đạo hai bộ TNMT và NNPTNT đều khẳng định có độc tố rất mạnh từ môi trường tự nhiên là nguyên nhân gây họa. Tuy nhiên, độc tố đó là gì vẫn chưa được xác định.

 

Cũng theo điều tra của báo chí, vào đầu tháng 4, vài ngày trước khi xảy ra cá chết hàng loạt, công ty Formosa đã tiến hành súc rửa đường ống. Khoảng 300 tấn hóa chất cực độc đã được Công ty này nhập về để súc rửa đường ống.

 

Chiều 26/4, Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh tổ chức họp báo sau nghi vấn hệ thống xả thải của công ty (đóng tại thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh) là nguyên nhân khiến cá biển tự nhiên, cá nuôi lồng bè và cá hồ nuôi ven biển chết hàng loạt. Tại buổi họp chỉ kéo dài 30 phút này, ông Trương Phục Ninh, Phó tổng giám đốc Công ty Formosa cho rằng những phát ngôn của ông Chu Xuân Phàm, Phó phòng đối ngoại, đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới mối quan hệ tốt đẹp giữa Formosa, chính quyền Hà Tĩnh và Chính phủ Việt Nam.

 

“Đây là ý kiến cá nhân của ông Phàm và công ty sẽ xử phạt nghiêm khắc”, ông Ninh nói và cùng tập thể lãnh đạo công ty và ông Chu Xuân Phàm cúi đầu xin lỗi người dân Việt Nam.

 

Trước đó ngày 25/4, trả lời VTC, ông Chu Xuân Phàm đã nói: “Hồi xưa, khi giải phóng mặt bằng đã tính phương án hỗ trợ ngư dân đánh bắt cá chuyển sang nghề khác rồi, sao cứ phải đánh bắt quanh vùng biển này. Nhiều khi mình phải lựa chọn, tôi muốn bắt cá, bắt tôm hay muốn xây dựng ngành công nghiệp thép”.

 

Ngày 27/4, một cuộc họp báo do Bộ TNMT tổ chức đã diễn ra vào lúc 19 giờ tối, sau khi nhiều cơ quan liên quan ngồi trao đổi cả buổi chiều. Tại cuộc họp này, ông Võ Tuấn Nhân, Thứ trưởng Bộ TNMT thông tin, các nhà khoa học nghiên cứu đã chỉ ra rằng: Có 2 nhóm nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng cá chết hàng loạt. Thứ nhất do tác động của các độc tố hóa học thải ra từ hoạt động của con người trên đất liền và biển; thứ hai là do hiện tượng thủy triều đỏ. Kết thúc cuộc họp, ông Nhân cho biết, chưa có bằng chứng khẳng định Formosa có liên quan tới sự việc này.

 

Ngày 2/5, Bộ KHCN đã thành lập Hội đồng chuyên gia khoa học và công nghệ cấp quốc gia để phân tích, đánh giá nguyên nhân hiện tượng nêu trên. Cụ thể, GS.VS. Châu Văn Minh, Chủ tịch Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam làm chủ tịch Hội đồng chuyên gia KHCN cấp quốc gia. Gần 100 chuyên gia từ hơn 30 viện nghiên cứu, trường đại học trong nước liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau bao gồm: nuôi trồng thủy sản, môi trường, địa chất- địa vật lý biển, hóa học, cơ học, công nghệ vũ trụ… tham gia tìm ra nguyên nhân sự việc trên.

 

Ngày 5/5, đoàn kiểm tra về việc “chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường tại Khu kinh tế Vũng Áng” theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tiếp tục kiểm tra tại Formosa.

 

Ngày 14/5, Thứ trưởng Bộ KHCN Phạm Công Tạc trả lời chính thức trên VTV về sự cố môi trường biển, trong đó có khẳng định: Tính đến thời điểm ngày 26.4, các kết quả phân tích cho thấy đã đủ căn cứ khoa học để loại trừ hầu hết các nhóm nguyên nhân tự nhiên từ địa chấn, sốc nhiệt, dịch bệnh… và khu trú tập trung vào hai nhóm nguyên nhân chính độc tố học và tảo độc.

 

Ngày 2/6, trong cuộc họp báo thường kỳ của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ TTTT Trương Minh Tuấn cho biết thêm, thời gian qua, các nhà khoa học sau bao nỗ lực đã tìm nguyên nhân gây ra tình trạng cá chết. Tuy nhiên, do cần phải chờ xem các ý kiến phản biện từ các nhà khoa học nước ngoài để đủ cơ sở khoa học đưa ra kết luận một cách chính thức nên kết quả sẽ chỉ được công bố trong tháng 6.

 

“Bất cứ sơ suất nào về kết luận khoa học trong nguyên nhân đều có thể dẫn đến sai lầm trong khắc phục hậu quả”, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn nhấn mạnh.

 

Theo Dân Việt