Seatimes (ĐNA). Lần đầu tiên sau nhiều năm, Quốc hội Việt Nam khai mạc kỳ họp sớm gần một tháng so với thông lệ, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong tư duy điều hành chính trị. Kỳ họp thứ 9, khai mạc từ ngày 5/5/2025, không chỉ phản ánh tinh thần chủ động, linh hoạt của cơ quan lập pháp mà còn cho thấy quyết tâm nắm bắt thời cơ để thúc đẩy cải cách thể chế giữa bối cảnh thế giới biến động nhanh chóng. Sau 22 ngày làm việc liên tục, khẩn trương và hiệu quả, đợt 1 của kỳ họp đã ghi nhận nhiều kết quả mang tính bước ngoặt, tạo nền tảng vững chắc cho những đột phá thể chế sâu rộng và lâu dài trong thời gian tới.
Đột phá lập hiến, bước tiến lớn trong cải cách thể chế
Ngay trong ngày khai mạc kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã tạo dấu ấn mạnh mẽ khi biểu quyết thông qua hai nghị quyết quan trọng: sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và thành lập Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp. Đây là quyết định thể hiện rõ nét quyết tâm chính trị ở cấp cao nhất, mở đường cho một bước ngoặt lớn về thể chế. Nội dung sửa đổi tập trung vào các vấn đề cốt lõi như vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị – xã hội, việc phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương, những yếu tố trực tiếp tác động đến cấu trúc quyền lực và hiệu quả vận hành của bộ máy nhà nước.
Đáng chú ý, tính đến ngày 26/5, đã có hơn 17,1 triệu lượt người dân tham gia góp ý kiến trên nền tảng VneID, con số kỷ lục cho thấy sự lan tỏa của một mô hình dân chủ số đang dần định hình trong đời sống chính trị – xã hội. Đây không chỉ là biểu hiện của sự đồng thuận, mà còn là minh chứng cho một tư duy làm luật lấy người dân làm trung tâm, phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội từ chính cộng đồng.
Quốc hội đặt mục tiêu hoàn tất việc thông qua nghị quyết sửa đổi Hiến pháp ngay trong đợt họp thứ hai, trước ngày 30/6/2025, để kịp thời đưa các nội dung mới vào hiệu lực từ 1/7/2025. Tiến độ được thúc đẩy với tinh thần khẩn trương nhưng thận trọng, cho thấy sự chuyển động có kiểm soát và bài bản trong tiến trình cải cách thể chế. Đây là bước đi mang tính đột phá, tạo nền tảng cho những chuyển biến sâu rộng trong quản trị quốc gia.
Rút ngắn nhiệm kỳ, bước đi chiến lược cho chuyển tiếp quyền lực
Ngày 21/5, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết rút ngắn nhiệm kỳ của Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân các cấp, với thời điểm bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và HĐND nhiệm kỳ mới được ấn định vào ngày 15/3/2026. Đây là quyết định có tính chiến lược, nhằm đồng bộ hóa chu trình tổ chức đại hội Đảng với quá trình sắp xếp lại bộ máy nhà nước.
Việc chủ động điều chỉnh nhiệm kỳ thể hiện tầm nhìn dài hạn và năng lực thiết kế thể chế linh hoạt của Quốc hội. Quan trọng hơn, quyết định này góp phần thiết lập một hành lang pháp lý rõ ràng, bảo đảm quá trình chuyển giao quyền lực diễn ra suôn sẻ, tránh chồng chéo chức năng và giảm thiểu rủi ro hệ thống, yếu tố then chốt trong bối cảnh yêu cầu đổi mới phương thức lãnh đạo, quản trị quốc gia ngày càng cấp thiết.
Thể chế hóa “bộ tứ trụ cột”, từ định hướng lớn đến hành động lập pháp thực chất
Trong đợt họp thứ 9, Quốc hội đã nhanh chóng thể chế hóa bốn nghị quyết mang tầm chiến lược của Bộ Chính trị ban hành chỉ trong vòng nửa năm trở lại đây: Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế, Nghị quyết 66 về cải cách pháp luật, và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Được xem là “bộ tứ trụ cột”, các nghị quyết này định hình nền tảng cho một kỷ nguyên phát triển mới, đưa Việt Nam tiến nhanh hơn trong cuộc cạnh tranh toàn cầu đầy biến động.
Trong đợt 1 kỳ họp, Quốc hội đã thảo luận, xem xét và thông qua hai nghị quyết quan trọng: Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết tạo đột phá trong xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật. Đây là minh chứng rõ nét cho sự chuyển dịch từ tầm nhìn chính trị cấp cao sang hành động lập pháp cụ thể, có tính khả thi cao.
Khác với mô hình “xin – cho” truyền thống, các cơ chế đặc thù lần này nhấn mạnh tính mở, tự chủ và trách nhiệm giải trình. Đáng chú ý, Chính phủ, đặc biệt là Thủ tướng đã thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ khi trực tiếp chỉ đạo, chủ trì soạn thảo các đề xuất và trình Quốc hội trong thời gian ngắn. Cách làm này cho thấy sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa hành pháp và lập pháp trong quá trình kiến tạo chính sách, phản ánh một cách tiếp cận mới: hành động quyết liệt, đồng bộ và hướng đến kết quả cụ thể.
Lập pháp trong thời điểm bản lề
Kỳ họp thứ 9, đợt 1 của Quốc hội đã xem xét gần 60 dự thảo luật và nghị quyết, khối lượng công việc đồ sộ nhưng chất lượng thảo luận và tinh thần trách nhiệm mới chính là điểm nhấn nổi bật. Các vấn đề then chốt như cải cách bộ máy tư pháp, chính quyền địa phương, cải cách hành chính… được đặt lên bàn nghị sự với thái độ cầu thị, thực chất, thể hiện quyết tâm đổi mới toàn diện.
Chủ tịch nước Lương Cường đã khẳng định: “Sửa luật không chỉ để sửa cho có, mà phải hướng tới mục tiêu gần dân, sát dân, bảo vệ dân,” nguyên lý xuyên suốt trong từng bước lập pháp. Sự đồng hành chặt chẽ giữa Quốc hội và Chính phủ trong việc thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng cũng được các đại biểu đánh giá cao, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp thúc đẩy cải cách thể chế.
Khép lại đợt 1 kỳ họp, với những dấu mốc quan trọng từ sửa đổi Hiến pháp, rút ngắn nhiệm kỳ đến thể chế hóa “bộ tứ trụ cột”, Quốc hội đã khẳng định vị thế trung tâm và vai trò chủ đạo trong quá trình chuyển đổi, đổi mới toàn diện. Không còn là Quốc hội “đến hẹn lại họp,” mà là Quốc hội hành động, có tầm nhìn chiến lược và năng lực hiện thực hóa chủ trương lớn thành những luật, chính sách cụ thể, thiết thực cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Thế Nguyễn
